Dodany przezWprowadzenie
Doczekaliśmy się pierwszego, prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie, który wprost zanegował sposób informowania o kosztach pożyczki opartej o wskaźnik referencyjny WIBOR. To kluczowy moment, gdyż jak przekonamy się w dalszej części publikacji – skład orzekający w swoich tezach mocno pokrywających się z opinią Rzecznik Generalnej TSUE z dnia 11 września 2025 r., wskazał na kierunek, którym prawdopodobnie będziemy podążać w walce z sektorem bankowym w obronie interesów naszych Klientów. Oczywiście na tym etapie nie możemy przesądzać o sukcesie konsumentów na wzór spraw frankowych, jednakże jest to solidny argument do badania umów przez pryzmat legalności, lojalności i uczciwości sektora bankowego w stosunku do należytego informowania konsumentów w przypadku pożyczek, kredytów i innych instrumentów opartych o wskaźnik WIBOR.
Ważne tezy składu orzekającego Sądu Okręgowego w Warszawie ws. WIBOR
Tytułem wstępu należy wskazać, że poniższe tezy zostały wyrażone w wyroku SO w Warszawie z dnia
14 marca 2025 r., sygn. akt: XXIII Ga 763/24. Dla zainteresowanych wskazujemy również, że w przedmiotowej sprawie wydany został również wyrok na poziomie SR w Warszawie z dnia 12 stycznia 2024 r., sygn. akt: IX GC 3239/21, w którym również znajdują się niezwykle ciekawe i wydaje się, że trafne spostrzeżenia w zakresie wskaźnika WIBOR. Na potrzeby niniejszej publikacji skupimy się jednak na prawomocnym wyroku SO w Warszawie:
Teza nr 1:
„Jak wynika z zebranego w sprawie materiału dowodowego, nie można ustalić wysokości zobowiązania, co słusznie zauważył Sąd pierwszej instancji. Wprawdzie treść OWU i umowa pożyczki wskazują, że podstawą zmiennego oprocentowania jest marża oraz wskaźnik referencyjny WIBOR 1M, ale nie zawierają żadnych informacji ani pouczeń, jak ów wskaźnik się kształtuje. Również harmonogram spłat nie zawiera żadnych konkretnych wskazań w zakresie oprocentowania pożyczki. W miejscu, gdzie powinna być określona wysokość raty odsetkowej znajduje się jedynie zapis „według oprocentowania” co sprawia, że strona pozwana mogła nie wiedzieć w chwili zawarcia umowy czy ustalony w ten sposób koszt pożyczki jest prawidłowy. Podkreślenia wymaga, że strona powodowa nie przedstawiła nawet hipotetycznej symulacji w jaki sposób kształtować się będzie koszt pożyczki w przyszłości. Do elementów przedmiotowo istotnych (essentialia negolii) umowy pożyczki należą oddanie do dyspozycji pieniędzy, rzeczy na czas oznaczony w umowie oraz zobowiązanie pożyczkobiorcy do zwrotu środków pieniężnych, rzeczy wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty. W zakresie elementów konstrukcyjnych umowy pożyczki, umowa stron w niniejszej sprawie zawiera uchybienia, bowiem brakuje w niej szczegółowej oznaczalności świadczenia pożyczkobiorcy w zakresie odsetek i sposobu ich obliczenia, co słusznie stwierdził Sąd pierwszej instancji, wobec czego wskazany zarzut należy uznać za niezasadny.”.
Teza nr 2:
„Słusznie wskazał Sąd pierwszej instancji, iż zapisy umowy, harmonogramu i OWU nie są dostatecznie jasne, tym bardziej, że strona pozwana nie została poinformowana o zasadach obliczania dodatkowych kosztów, w tym w jaki sposób obliczane jest oprocentowanie i jego wysokość, w tym wysokości stopy procentowej na dzień zawarcia umowy pożyczki. Powód na żadnym etapie zawartej umowy nie informował pozwanego o ostatecznych kosztach zawartej umowy, jak również nie została mu przedstawiona tabela opłat i prowizji. Co więcej, na etapie postępowania w sprawie powód również nie przedłożył tabeli opłat i prowizji, co warunkuje przekonanie, iż pozwanemu również nie została przedstawiona, co oznacza z kolei, iż nie miał informacji o końcowych kosztach do zapłaty, z tytułu zawartej umowy pożyczki.”.
Teza nr 3:
„Powód nie określił szczegółowo okoliczności mających wpływ na wysokość oprocentowania. Odwołanie się do wskaźnika WIBOR 1M, świadczy o nieprecyzyjnym określeniu parametrów zmiany stopy procentowej pożyczki, nie zdefiniowano zmiennej stawki referencyjnej i tego od czego zależy jej zmiana. Warunki zmiany oprocentowania powinny być określane w sposób zrozumiały i przejrzysty dla strony, która zawodowo nie zajmuje się prowadzeniem działalności finansowej. Powyższe wykluczało wyliczenie przez pozwanego wysokości odsetek miesięcznie, od jakiej wysokości kapitału, którą powód wyliczał dowolnie. Tak skonstruowana klauzula w zakresie wyliczenia odsetek od kapitału, obciążająca w całości pożyczkobiorcę (słabszą stronę umowy), nie daje możliwości pogodzenia z zasadami współżycia społecznego rozumianymi jako powszechnie akceptowane w społeczeństwie wartości moralne, reguły uczciwego, rzetelnego, lojalnego postępowania, zasady słuszności, dobrych obyczajów, a w niniejszej sprawie między przedsiębiorcami, z zasadą uczciwości kupieckiej. W ocenie Sądu Okręgowego umowa zawarta przez strony była zawarta w sposób nieważny w zakresie obciążenia należnością odsetkową, a także sprzeczna z naturą stosunku prawnego łączącego strony w postaci umowy pożyczki oraz z zasadami współżycia społecznego. Pozwany nie miał wpływu na treść i wartość raty odsetkowej, a jej wysokość nie była pozwanemu znana. Na powodzie spoczywał obowiązek informacyjny oraz obowiązek lojalności wobec pozwanego.”.
Teza nr 4:
„Sąd Okręgowy wskazuje, iż posługiwanie się klauzulami generalnymi w umowie pożyczki oraz OWU jest nieprawidłowe, bowiem skutkuje tym, że zapisy są niejasne i niezrozumiałe dla pożyczkobiorcy. Pożyczkodawca powinien poinformować biorącego pożyczkę w sposób jednoznaczny i zrozumiały o łącznej wysokości opłat, a przede wszystkim kosztów pożyczki. Wobec powyższego, zarzuty dotyczące naruszenia art. 3851 k.c. są zatem niezasadne.”.
Podsumowanie
Wskazujemy jednocześnie, że z przedstawione tezy są bardzo jednoznaczne i trafnie opisują złe mechanizmy i praktyki, którymi kierował się pożyczkodawca. Wyrok ten jest przełomowy, gdyż pierwszy raz prawomocnie zostało rozstrzygnięte, że musimy być należycie informowani o kosztach związanych z pożyczką czy kredytem – bardzo precyzyjnie i z pełnym rozeznaniem – taki obowiązek ciąży na stronie, która pożycza nam pieniądze. Zapamiętajmy – pożyczkodawca powinien poinformować biorącego pożyczkę w sposób jednoznaczny i zrozumiały o łącznej wysokości opłat, a przede wszystkim kosztów pożyczki.
